Έμμα Γκόλντμαν

Έμμα Γκόλντμαν, 1910

Η Έμμα Γκόλντμαν (Emma Goldman) (27 Ιουνίου 1869 – 14 Μαΐου 1940) ήταν αναρχοκομμουνίστρια, γνωστή για τα αναρχικά γραπτά και ομιλίες της. Υιοθετήθηκε από τους φεμινιστές δεύτερου κύματος και ανάχθηκε σε πρότυπη εικόνα “επαναστάτριας γυναίκας” φεμινίστριας. Ωστόσο, η Γκόλντμαν διαδραμάτισε και ζωτικής σπουδαιότητας ρόλο στην ανάπτυξη του αναρχισμού στις ΗΠΑ και την Ευρώπη καθ’όλο το πρώτο μισό του εικοστού αιώνα. Γεννημένη στη Λιθουανία, μετανάστευσε στις ΗΠΑ στα δεκαεπτά της και αργότερα εκτοπίστηκε στη Ρωσία, όπου έγινε μάρτυρας της Ρωσικής Επανάστασης. Πέρασε κάποια χρόνια στο νότο της Γαλλίας όπου συνέγραψε την αυτοβιογραφία της, Ζώντας τη ζωή μου (Living my life), και άλλα έργα, προτού λάβει μέρος στον Ισπανικό Εμφύλιο Πόλεμο το 1936 ως η αγγλόφωνη εκπρόσωπος στο Λονδίνο του CNT-FAI (Αναρχική Ιβηρική Ομοσπονδία).

Βιογραφία

Γέννηση και πρώτα χρόνια

Η Έμμα Γκόλντμαν μεγάλωσε σε μια μικρομεσοαστική Εβραϊκή οικογένεια στο Κάουνας της Λιθουανίας (την εποχή εκείνη υπό τον έλεγχο της Ρωσίας, και αποκαλούμενο Κόβνο από τους Ρώσους), όπου η οικογένειά της διηύθυνε ένα μικρό πανδοχείο. Την περίοδο της πολιτικής καταστολής μετά την δολοφονία του Αλέξανδρου Β’, μετακόμισε με την οικογένειά της στην Αγία Πετρούπολη στην ηλικία των δεκατριών. Εκεί, η οικογένειά της γνώρισε οικονομικές δυσκολίες και η Έμμα αποφάσισε να δουλέψει σε ένα εργοστάσιο ως κατασκευάστρια κορσέδων. Στον εργασιακό αυτό χώρο η Γκόλντμαν ήρθε σε επαφή με επαναστατικές ιδέες, καθώς στην περιοχή είχε απλωθεί ένα επαναστατικό αίσθημα. Απέκτησε ένα αντίγραφο του Τί Πρέπει να Γίνει, του Τσερνισέφσκι, που καλλιέργησε μέσα της τους σπόρους των αναρχικών ιδεών της και της ανεξάρτητης στάσης της.

Μετανάστευση στην Αμερική

Στην ηλικία των 17 μετανάστευσε με την αδελφή της, Helene, στο Ρότσεστερ των ΗΠΑ, για να ζήσουν με την αδελφή τους Lena. Η Γκόλντμαν δούλεψε για μερικά χρόνια σε ένα εργοστάσιο υφασμάτων, και το 1887 παντρεύτηκε τον συνάδελφό της στο εργοστάσιο Jacob Kersner. Το κρέμασμα τεσσάρων αναρχικών μετά την εξέγερση του Χέιμαρκετ έφερε την νεαρή Έμμα Γκόλντμαν στο αναρχικό κίνημα, και στα είκοσί της έγινε ενεργή επαναστάτρια. Παράτησε το γάμο της και την οικογένειά της και ταξίδευσε στο Νιου Χέιβεν και μετά στην πόλη της Νέας Υόρκης. Η Γκόλντμαν και ο Κέρσνερ παρέμειναν νόμιμα παντρεμένοι, γεγονός που της επέτρεψε να διατηρήσει την Αμερικανική της υπηκοότητα.

Νέα Υόρκη

Στην πόλη της Νέας Υόρκης συνάντησε και έμεινε μαζί με τον Αλεξάντερ Μπέρκμαν (Alexander Berkman), ο οποίος ήταν μια σημαντική μορφή του αναρχικού κινήματος στις Ηνωμένες Πολιτείες εκείνη την περίοδο. Η υπεράσπισή της για την απόπειρα δολοφονίας του Μπέρκμαν εναντίον του Χένρι Κλέι Φρικ (Henry Clay Frick) -ιδιοκτήτη της Εταιρίας Carnegie Steel Company που αντιμετώπισε μια απεργία με βία- τον Ιούλιο του 1892 την έκανε πολύ αντιπαθή στις αρχές. Ο Μπέρκμαν (ή Sasha όπως στοργικά αναφερόταν σ’αυτόν) φυλακίστηκε για δεκατέσσερα χρόνια, και του δόθηκε χάρη το 1906.

Την ίδια περίοδο έγινε φίλη και με τον Hippolyte Havel.

Φυλάκιση

Η Έμμα Γκόλντμαν μιλά σε συγκέντρωση εργατών στη Νέα Υόρκη, 1916

Το 1893 φυλακίστηκε στις φυλακές του Blackwell’s Island επειδή δημοσίως προέτεινε στους άνεργους εργάτες πως έπρεπε “Να ζητήσετε δουλειά. Αν δεν σας δώσουν δουλειά, ζητείστε ψωμί. Αν δεν σας δώσουν δουλειά ή ψωμί, πάρτε το ψωμί.” (η δήλωση αυτή είναι μια σύνοψη της αρχής της απαλλοτρίωσης που υποστηρίχτηκε από αναρχοκομμουνιστές όπως ο Πέτρος Κροπότκιν). Καταδικάστηκε ως “υποκινήτρια ταραχών” από ένα ποινικό δικαστήριο της Νέας Υόρκης, παρά τις ένορκες καταθέσεις δώδεκα μαρτύρων προς υπεράσπισή της. Το σώμα των ενόρκων βάσισε την ετυμηγορία του στην κατάθεση ενός μόνο ατόμου, κάποιου Ντετέκτιβ Jacobs. Σαν απάντηση στην φυλάκιση αυτή η Voltairine de Cleyre έδωσε τη διάλεξη Προς Υπεράσπιση της Έμμα Γκόλντμαν (In Defense of Emma Goldman). Ενώ εξέτιε την μονοετή καταδίκη της, ανέπτυξε ένα δυνατό ενδιαφέρον για την νοσηλευτική.

Συνομωσία για τη δολοφονία του Προέδρου

Στις 10 Σεπτεμβρίου του 1901 συνελήφθη, μαζί με εννέα άλλους, στο Σικάγο, κατηγορούμενη για συνομωσία για τη δολοφονία του προέδρου Γουίλλιαμ Μακίνλευ. Ο Leon Czolgosz, ένας μοναχικός οπαδός του αναρχισμού, είχε πυροβολήσει τον πρόεδρο μερικές μέρες πρωτύτερα. Η προσπάθεια των αρχών να συνδέσουν την Γκόλντμαν και τους άλλους εννέα αναρχικούς με τον θάνατο του Μακίνλευ είχε έναν ιδεολογικό σκοπό: να δυσφυμήσει όσο ήταν δυνατόν τον αναρχισμό εξαιτίας των δεσμών του με το ανερχόμενο εργατικό κίνημα των αρχών της δεκαετίας του 1900. Μέχρι τον καιρό των συλλήψεων η Γκόλντμαν ήταν μία από τους πιο μανιώδεις οργανωτές του και είχε ήδη κερδίσει δημόσια φήμη. Μετά από έντονες ανακρίσεις σε συνθήκες απομόνωσης για αρκετές εβδομάδες, απελευθερώθηκαν εξαιτίας της πλήρους έλλειψης στοιχείων που θα μπορούσαν να τους συνδέσουν με τις πράξεις του Czolgosz. Η Γκόλντμαν είχε συναντήσει τον Czolgosz μόνο μία φορά για λίγο, αρκετές εβδομάδες πριν τη δολοφονία του Προέδρου, όπου ζήτησε τις συμβουλές της Γκόλντμαν για μια σειρά μαθημάτων για τις αναρχικές ιδέες. Ο Leon Czolgosz βρέθηκε ένοχος για φόνο και εκτελέστηκε.

Φεμινιστική δράση

Την 1 Φεβρουαρίου του 1916, συνελήφθη και φυλακίστηκε ξανά για την διανομή προκηρύξεων υπέρ της αντισύλληψης. Η Γκόλντμαν, όπως και άλλοι πρώιμοι φεμινιστές, έβλεπε την έκτρωση ως μια τραγική συνέπεια των κοινωνικών συνθηκών. Η Γκόλντμαν έγραψε στο Μητέρα Γη (Mother Earth):

“Η συνήθεια της παροχής εκτρώσεων έχει λάβει τόσο τρομακτικές διαστάστεις στην Αμερική ώστε να είναι πέρα από κάθε πίστη... Τόσο μεγάλη είναι η εξαθλίωση των εργατικών τάξεων που γίνονται δεκαεπτά εκτρώσεις για κάθε εκατό εγκυμοσύνες.”

Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος

Η Γκόλντμαν με τον Μπέρκμαν το 1917

Η τρίτη φυλάκισή της έγινε το 1917, αυτή τη φορά για συνομωσία για την παρακώλυση της στρατολόγησης: ο Μπέρκμαν και η Γκόλντμαν είχαν αναμειχθεί στην δημιουργία Ομοσπονδιών εναντίον της Στρατολόγησης και στην οργάνωση συλλαλητηρίων εναντίον του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Φυλακίστηκε για δύο χρόνια, και έπειτα εκτοπίστηκε στη Ρωσία. O Τζέι Έντγκαρ Χούβερ, τότε διευθυντής της Υπηρεσίας Πληροφοριών και μετέπειτα της CIA, είχε έμμεσα υποδείξει τον εκτοπισμό της καθώς την θεωρούσε “μία από τους πιο επικίνδυνους αναρχικούς στην Αμερική” και πίστευε ότι η απελευθέρωσή της θα δημιουργούσε κι άλλα προβλήματα.

Απέλαση και Ρωσική Επανάσταση

Η απέλαση αυτή σήμαινε πως η Γκόλντμαν, μαζί με τον Μπέρκμαν, μπόρεσε να γίνει μάρτυρας της Ρωσικής Επανάστασης από πρώτο χέρι. Με την άφιξή της στη Ρωσία, ήταν έτοιμη να υποστηρίξει τους Μπολσεβίκους παρόλες τις δοαμάχες μεταξύ αναρχικών και κρατιστών κομμουνιστών στην Πρώτη Διεθνή. Αλλά βλέποντας την πολιτική καταπίεση, την γραφειοκρατία και την εξαναγκασμένη εργασία στη Ρωσία οδηγήθηκε στο να γράψει τα βιβλία Η Απογοήτευσή μου στη Ρωσία (My Disillusionment in Russia) και Η Επιπλέον Απογοήτευσή μου στη Ρωσία (My Further Disillusionment in Russia). Συγκλονίστηκε επίσης από την μαζική καταστροφή και τους θανάτους που προκλήθηκαν από τον Ρωσικό Εμφύλιο Πόλεμο. Η Γκόλντμαν ήταν φίλη με τους κομμουνιστές και Νεοϋορκέζους Τζον Ριντ και Λουίζ Μπράιαντ, οι οποίοι ήταν επίσης στη Ρωσία εκείνη την περίοδο (μια περίοδο κατά την οποία ήταν αδύνατο να εγκαταλείψεις τη χώρα). Ενδέχεται να είχαν μοιραστεί και ένα διαμέρισμα.

Οι εμπειρίες της στη Ρωσία τη βοήθησαν να αλλάξει τις ιδέες της για τη χρήση βίας: αφού ο Κόκκινος Στρατός είχε χρησιμοποιηθεί εναντίον απεργών, η Γκόλντμαν άρχισε να απορρίπτει τη βία εκτός από την περίπτωση της αυτοάμυνας.

Ισπανικός Εμφύλιος Πόλεμος

Το 1936, η Γκόλντμαν πήγε στην Ισπανία για να υποστηρίξει την Ισπανική Επανάσταση και τον αγώνα ενάντια στον φασισμό του Φρανσίσκο Φράνκο, γεγονότα που έμειναν γνωστά ως Ισπανικός Εμφύλιος Πόλεμος. Εκείνη την περίοδο συνέγραψε την νεκρολογία του διακεκριμένου Ισπανού αναρχικού Μποναβεντούρα Ντουρούτι (Buenavantura Durruti) σε ένα κομμάτι πρόζας γεμάτης ζωντάνια που τιτλοφορείται Ο Ντουρρούτι είναι Νεκρός, Κι όμως Ζωντανός (Durruti is Dead, Yet Living) που αντηχεί το Adonais του Σέλεϊ.

Θάνατος και ταφή

Ο τάφος της Γκόλντμαν

Η Έμμα Γκόλντμαν πέθανε από καρδιακή προσβολή στο Τορόντο, στις 14 Μαΐου του 1940. Η αμερικανική Υπηρεσία Μετανάσευσης και Πολιτογράφησης επέτρεψε τη μεταφορά της σορού της πίσω στις ΗΠΑ, και θάφτηκε στο German Waldheim Cemetery στο Forest Park, Illinois, ένα προάστιο του Σικάγου κοντά στο μέρος που είναι θαμμένοι οι μάρτυρες του Χέιμαρκετ. Η ταφόπλακά της αναγράφει: “Η ελευθερία δεν θα κατέβει σε έναν λαό, ένας λαός πρέπει να ανυψωθεί στην Ελευθερία” (Liberty will not descend to a people, a people must raise themselves to Liberty).

Η Έμμα Γκόλντμαν στη μυθοπλασία

Ο χαρακτήρας Emmanuel Goldstein στο μυθιστόρημα 1984 του Τζορτζ Όργουελ μπορεί να αναφέρεται στην Έμμα Γκόλντμαν.

Παραπομπές

• Falk, Candace, et al. Emma Goldman: A Documentary History Of The American Years, Volume 1 - Made for America, 1890-1901. Berkeley: U of California P, 2003. ISBN 0520086708
• Falk, Candace, et al. Emma Goldman: A Documentary History Of The American Years, Volume 2 - Making Speech Free, 1902-1909. Berkeley: U of California P, 2004. ISBN 0520225694
• Goldman, Emma. The Tragedy of Woman's Emancipation, New York, Mother Earth Publishing Association, 1906,
• Goldman, Emma. My Disillusionment in Russia. London: C. W. Daniel Co., 1925. ISBN 048643270X
• Goldman, Emma. Living My Life. New York: A. A. Knopf, 1931. ISBN 0486225437
• Moritz, Theresa. The World's Most Dangerous Woman: A New Biography of Emma Goldman. Vancouver: Subway Books, 2001. ISBN 0968716318

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Η Έμμα Γκόλντμαν στα Αναρχικά Αρχεία
• The Emma Goldman Papers (University of California at Berkeley, Digital Library)
• Emma Goldman, Έμμα Γκόλντμαν, Η Απογοήτευσή μου στη Ρωσία (1923, 1924, 1925) (εικονογραφημένο).
• Αναρχισμός και Άλλες Πραγματείες
• BlackCrayon.com: People: Emma Goldman
• Η σελίδα της Έμμα Γκόλντμαν στην Αναρχική Εγκυκλοπαίδεια
• Ζώντας τη Ζωή μου
• Emma Goldman Reference Archive at Marxists.org
• Πορτρέτα της Έμμα Γκόλντμαν

Γκόλντμαν Γκόλντμαν